Πώς το τρομερό ατύχημα του Φίνεας Γκέιτζ άλλαξε την επιστήμη του μυαλού για πάντα

Ο Γκέιτζ με την μοιραία ράβδο - πηγή

Σήμερα, θεωρούμε δεδομένο ότι ορισμένα μέρη του εγκεφάλου μας είναι υπεύθυνα για ορισμένες πτυχές της συμπεριφοράς μας. Αλλά πίσω στα 1800, οι επιστήμονες ίσα που αντιλαμβάνονταν τον γενικό σκοπό του εγκεφάλου. Όλα αυτά άλλαξαν -βίαια- μια ημέρα του 1848, όταν μια σιδερένια ράβδος πέρασε μέσα από τον εγκέφαλο ενός τεχνίτη σιδηροδρόμων, του Φίνεας Γκέιτζ.

Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1848, ο Γκέιτζ χρησιμοποιούσε
εκρηκτικά για να καθαρίσει βράχια από μια καινούργια, υπό κατασκευή, σιδηροδρομική γραμμή στο Cavendish του Βερμόντ στις ΗΠΑ. Η δουλειά του ήταν απλή, αν και λίγο επικίνδυνη: θα άνοιγε μια τρύπα, θα την γέμιζε με εκρηκτικά, θα έβαζε και μια σιδερένια ράβδο και στη συνέχεια θα έριχνε άμμο από πάνω. Αλλά σε κάποια στιγμή, χτύπησε την ράβδο στην τρύπα, γύρισε να δει τους άντρες του και την χτύπησε ξανά. Η ράβδος χτύπησε στον βράχο και έτσι δημιουργήθηκε μια σπίθα που πυροδότησε τα εκρηκτικά. Η έκρηξη έστειλε τη ράβδο -μήκους 1 μέτρου, πλάτους 32 χιλιοστών, βάρους 6 κιλών- κατευθείαν στο κεφάλι του Γκέιτζ. Μπήκε από το αριστερό του μάγουλο, πέρασε μέσα τον βολβό του ματιού του και βγήκε από το πάνω μέρος του κρανίου του, αποκαλύπτοντας εγκεφαλικό ιστό στο πέρασμά της!

Παραδόξως, όχι απλά ο Γκέιτζ επέζησε του ατυχήματος, αλλά είναι πιθανό ότι ποτέ δεν έχασε τη συνείδησή του. Όταν τον πήγαν στον γιατρό, περπατούσε και ήταν σε κατάσταση που είπε χαριτολογώντας, "Αρκετή δουλειά για σένα σήμερα".

Διάγραμμα της διαδρομής της ράβδου μέσα από το κρανίο του Γκέιτζ

Η προσωπικότητα του Γκέιτζ τον έφερε στα αρχεία της ιστορίας της επιστήμης. Ο γιατρός, ο Τζον Μάρτιν Χάρλοου, κούραρε τον μονόφθαλμο πλέον Γκέιτζ για μερικούς μήνες μετά και κρατούσε σημειώσεις για τους ιδιόμορφους τρόπους που εμφάνιζε και άλλαζε πλέον ως άτομο. Εκείνοι που τον γνώριζαν είπαν ότι πριν από το ατύχημα, είχε "ισορροπημένο μυαλό" και ήταν "έξυπνος, έξυπνος επιχειρηματίας, πολύ ενεργός και επίμονος στην εκτέλεση όλων των σχεδίων της επιχείρησή του". Αλλά μετά, ήταν ένα διαφορετικό άτομο. Δεν ήταν πλέον ο "Γκέιτζ".

Ο Τζον Μάρτιν Χάρλοου - πηγή

"Είναι ακατάστατος, ασεβής, μερικές φορές γίνεται πολύ χυδαίος (κάτι που δεν ήταν παλαιότερα)", γράφει ο Χάρλοου σε μια παρουσίαση στην Ιατρική Εταιρεία της Μασαχουσέτης, "δείχνει ελάχιστη εκτίμηση για τους συμπατριώτες του, είναι ανυπόμονος ή δεν συγκρατείται όταν έρχεται σε σύγκρουση με τις επιθυμίες του, κατά περιόδους είναι εντόνως πεισματάρης, αλλά ασταθής και διχασμένος, επινοεί πολλά σχέδια μελλοντικής επιχείρησης, τα οποία εγκαταλείπονται αμέσως για άλλα που του φαίνονται πιο εφικτά".

Ο τραυματισμός του εγκεφάλου του, άλλαξε την προσωπικότητα του Γκέιτζ. Η επιστήμη δεν είχε δει ποτέ ξανά κάτι τέτοιο.

Έκτοτε, οι νευροεπιστήμονες επισκέφθηκαν και επανεξέτασαν εκείνη τη μοιραία ημέρα του 1848 για να αναλύσουν τον τραυματισμό του Γκέιτζ με νεότερη τεχνολογία. Στη δεκαετία του 1940, ένας νευρολόγος διαγράμμισε το κρανίο για να καθορίσει την ακριβή διαδρομή της ράβδου μέσα από τον εγκέφαλο. Στη δεκαετία του 1980, οι επιστήμονες έκαναν το ίδιο πράγμα με αξονικές τομογραφίες του κρανίου. Στη δεκαετία του 1990, το έκαναν και πάλι σε υπολογιστές με τρισδιάστατα μοντέλα. Το 2012, συνδύασαν αξονικές τομογραφίες και μαγνητικές τομογραφίες για να χαρτογραφήσουν τα εγκεφαλικά δίκτυα που επηρεάστηκαν από το ατύχημα.

Ένα δεύτερο πορτρέτο του Γκέιτζ με την μοιραία ράβδο - πηγή

Ο Γκέιτζ έζησε ακόμη 12 χρόνια και πέθανε λόγω μιας κρίσης που πιθανότατα σχετίζεται με τον τραυματισμό του. Όμως εκείνη η τραγική μέρα του Σεπτεμβρίου, εξακολουθεί να αντηχεί και σήμερα: οι παίκτες του Αμερικάνικου ποδοσφαίρου (NFL) βλέπουν αλλαγές στην προσωπικότητά τους, παθαίνουν κατάθλιψη και άνοια, εξαιτίας τραυματισμών που παθαίνουν στο γήπεδο (δείτε την ταινία του 2015, 

-->
Πίσω από το παιχνίδι (Concussion), με τον Γουίλ Σμιθ, που αφηγείται την ιστορία του Δρ. Μπένετ Ομάλου, ενός νευροπαθολόγου που πρώτος ανακάλυψε την ασθένεια που πλήττει τους αθλητές του αμερικανικού ποδοσφαίρου). Οι ηθοποιοί Γκάρι Μπιούσι και Τρέισι Μόργκαν άλλαξαν δραματικά μετά από τροχαία ατυχήματα που οδήγησαν σε τραυματισμό του εγκεφάλου τους.
από: curiosity
Από το 3otiko

loading...