Καθώς η αμερικανική ιστορία διανύει πλέον το 250ό έτος της, πολλές από τις μορφές του μακρινού παρελθόντος της έχουν μετατραπεί από ανθρώπους με σάρκα και οστά σε πρόσωπα της λαϊκής παράδοσης και του θρύλου. Έτσι, για τον μέσο Αμερικανό, ο Τζον Σμιθ του Τζέιμσταουν υπάρχει σχεδόν αποκλειστικά ως φανταστικός χαρακτήρας σε ιστορικό μυθιστόρημα ή ταινίες της Disney.
Όμως ο πραγματικός Τζον Σμιθ ήταν μια επιφανής προσωπικότητα για τις αγγλικές αποικίες του Νέου Κόσμου – και, καθώς ήταν διαβόητος για την
αλαζονεία του, θα ήταν ο πρώτος που θα το επιβεβαίωνε. Πέρα από την πειθαρχημένη διακυβέρνηση του Τζέιμσταουν (και το αμφισβητούμενο ειδύλλιό του με την Ποκαχόντας), ο Τζον Σμιθ ήταν ένθερμος εξερευνητής που κατέγραψε εξονυχιστικά τα ευρήματά του, προσφέροντας μερικές από τις παλαιότερες γραπτές περιγραφές της γης που μια μέρα θα γινόταν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.Οι ιστορικοί γνωρίζουν καλά την μεγάλη αυτοπεποίθηση του Σμιθ και την τάση που είχε να λέει στο κοινό του πόσο σπουδαίος ήταν. “Ο Σμιθ ήταν σίγουρα αυτάρεσκος”, δήλωσε στο Popular Mechanics η Julia King, καθηγήτρια ανθρωπολογίας στο Κολλέγιο St. Mary’s του Μέριλαντ.
Η αρχαιολόγος στο χωριό που ανακαλύφθηκε. Φωτογραφία: Julia A. King
“Τούτου λεχθέντος, εντυπωσιάζομαι διαρκώς από την αξιοσημείωτη ικανότητα του Σμιθ να τεκμηριώνει τον κόσμο στον οποίο ο ίδιος και οι άλλοι άποικοι είχαν εισβάλει, από τον εντυπωσιακό χάρτη του μέχρι το έργο του Generall Historie of Virginia, New-England, and the Summer Isles.”
Η King γνωρίζει καλύτερα από πολλούς πόσο επιδέξια κατέγραψε ο Σμιθ αυτό το πρώιμο τοπίο των ιθαγενών. Περισσότερα από 400 χρόνια αφότου ο Τζον Σμιθ κατέγραψε τα χωριά των ιθαγενών κατά μήκος του ποταμού Ραπαχάνοκ, η King ηγήθηκε μιας αρχαιολογικής ομάδας στην ίδια περιοχή.
Οι ανασκαφές τους έφεραν στο φως μια σειρά από αντικείμενα που αποδεικνύουν την εγκυρότητα τόσο των κειμένων του Τζον Σμιθ όσο και της προφορικής παράδοσης των Ραπαχάνοκ σχετικά με αυτά τα χαμένα χωριά.
Μια άποψη του ποταμού από το Fones Cliff, την τοποθεσία της πρόσφατης ανακάλυψης. Φωτογραφία: Julia King
Αυτή η σειρά τριών δοκιμαστικών ανασκαφικών τομών (διαστάσεων 1,52 x 1,52 μέτρα), αποκαλύπτει μια κατασκευή γεμάτη με τούβλα, πηλοκονίαμα, κάρβουνο και αργιλώδες χώμα, η οποία σχετίζεται με τη θέση «Indian Peter» των αρχών του 18ου αιώνα και πιθανώς συνδέεται με κάποια καμινάδα.
Όπως σημείωσε το Live Science, αν και τα γραπτά του Σμιθ επιβεβαιώνουν την ύπαρξή τους, «οι αναφερόμενες τοποθεσίες των χωριών ξεχάστηκαν αργότερα ενώ η ύπαρξή τους αμφισβητήθηκε». Η ομάδα της King ξεκίνησε να ερευνά αν θα μπορούσε να βρει απτές αρχαιολογικές αποδείξεις που θα επιβεβαίωναν τις γραπτές και προφορικές μαρτυρίες.
Η δυσκολία της επιβεβαίωσης των πηγών
«Είχαμε πραγματοποιήσει έρευνα σε διάφορες περιοχές των γκρεμών, εντοπίζοντας διάφορες θέσεις—κάποιες σχετίζονταν με παλαιότερους Ραπαχάνοκ (Rappahannocks) και έναν μεταγενέστερο άνδρα Ραπαχάνοκ (του 18ου αιώνα), ενώ άλλες σχετίζονταν με αποίκους», δήλωσε η King στο PopMech σχετικά με το πώς ξεκίνησε η αναζήτηση.
Ωστόσο, δεν ήταν καθόλου βέβαιο αν η έρευνά τους θα απέβαινε καρποφόρα. Όπως αφηγήθηκε η King: «Δεν θα ήθελα να πω ότι είχα χάσει την ελπίδα μου να βρω μία από τις τρεις πόλεις που ο Smith ισχυρίζεται ότι είδε κατά μήκος των απότομων ακτών, κυρίως επειδή έχουμε ερευνήσει μόνο ένα μικρό ποσοστό της έκτασης των γκρεμών, αλλά είχα αρχίσει να αναρωτιέμαι τι ακριβώς είδε ο Smith σε εκείνα τα σημεία.
Αυτό συνέβη διότι το προηγούμενο έργο μας για την μοντελοποίηση των οικισμών των ιθαγενών του 15ου και 16ου αιώνα στην κοιλάδα του ποταμού, είχε δείξει ότι οι αυτόχθονες επέλεγαν τοποθεσίες σε περιοχές με σχετικά εύκολη πρόσβαση στο ποτάμι. Λόγω της φύσης τους, οι γκρεμοί Fones Cliffs δεν προσφέρουν εύκολη πρόσβαση».
Η Αρχηγός Ann Richardson της φυλής Rappahannock στην τοποθεσία του αρχαιολογικού χώρου Fones Cliffs. Φωτογραφία: Julia A. King
Εστιάζοντας όμως σε έναν συγκεκριμένο απότομο λόφο που προσέφερε «εξαιρετικά γόνιμη καλλιεργήσιμη γη», η ομάδα αποκάλυψε αυτό που το Live Science περιγράφει ως «χιλιάδες τεχνουργήματα», συμπεριλαμβανομένων «χαντρών, θραυσμάτων κεραμικής, λίθινων εργαλείων και πιπών καπνού».
«Το συνεργείο μου και εγώ το κρατήσαμε μυστικό για μερικές εβδομάδες—ανησυχούσαμε ότι τα ευρήματά μας μπορεί να ήταν τυχαία ή μεμονωμένα – βρίσκουμε τεχνουργήματα σχεδόν παντού όπου σκάβουμε», δήλωσε η King στο PopMech.
Υπήρχε επίσης η ανησυχία μήπως βιαστούν να ανακοινώσουν την εύρεση των χωριών, αναπτερώνοντας άδικα τις ελπίδες των Ραπαχάνοκ. Μέλη της φυλής των Ραπαχάνοκ εξακολουθούν να κατοικούν στην περιοχή σήμερα και ήλπιζαν από καιρό σε απτές αποδείξεις της παρουσίας των προγόνων τους σε αυτή τη γη, τόσο για να επιβεβαιώσουν τις προφορικές τους παραδόσεις όσο και για να στηρίξουν τις προσπάθειές τους για την ανάκτηση και τη διατήρηση της γης.
Επομένως, η ομάδα της King απέφυγε αρχικά τους πανηγυρισμούς. «Αλλά όταν τελικά συγκεντρώσαμε μια “κρίσιμη μάζα”, δηλαδή αρκετά τεχνουργήματα διάσπαρτα σε μια ευρεία περιοχή στην κορυφή του γκρεμού, συμφωνήσαμε ότι ήταν ώρα να ενημερώσουμε την αρχηγό των Ραπαχάνοκ, Anne Richardson. Χαρήκαμε, το γιορτάσαμε και τώρα προχωράμε σε μια άλλη περιοχή!»
Γυάλινη χάντρα που ανακτήθηκε από την κορυφή των γκρεμών με θέα τον ποταμό Ραπαχάνοκ (Rappahannock). Αυτή η χάντρα ενδέχεται να προέρχεται από ένα μικρό εργοστάσιο των αρχών έως τα μέσα του 17ου αιώνα, το οποίο βρισκόταν κοντά στο Χάμερσμιθ (Hammersmith) του Λονδίνου. Έχουν προγραμματιστεί χημικές δοκιμές για να προσδιοριστεί εάν η χάντρα προέρχεται όντως από το εργοστάσιο του Χάμερσμιθ. Φωτογραφία: Julia A. King
Η αναξιοπιστία των γραπτών μαρτυριών της αποικιοκρατίας
Η ανακάλυψη αυτών των χωριών βασίστηκε τόσο στα γραπτά αρχεία του Τζον Σμιθ όσο και στην προφορική ιστορία των Rappahannock, η οποία μεταδόθηκε από γενιά σε γενιά.
Όπως δήλωσε η King στο PopMech, και οι δύο αυτές μορφές τήρησης αρχείων έχουν τα μειονεκτήματά τους.
«Τα γραπτά αρχεία – συμπεριλαμβανομένων των χαρτών – και οι προφορικές ιστορίες είναι προβληματικά: μπορεί να έρχονται σε σύγκρουση, αν και όχι πάντα, και τείνουν να περιέχουν διαφορετικά είδη στοιχείων που απαιτούν διαφορετικές μεθόδους ανάκτησης και αξιολόγησης», δήλωσε η King.
«Πολλοί θα επέλεγαν αυτόματα να δώσουν μεγάλη βαρύτητα στα έγγραφα έναντι της προφορικής παράδοσης, όμως «τα γραπτά αρχεία δημιουργήθηκαν από αποίκους για άλλους αποίκους και τις αρχές στην Ευρώπη, και όχι για μελλοντικούς αρχαιολόγους ή ιστορικούς».
«Οι προφορικές ιστορίες είναι εξίσου προβληματικές, αλλά η εμπειρία μου έχει δείξει ότι αυτές οι ιστορίες περιέχουν ορισμένες πολιτισμικές αλήθειες—αλήθειες, δηλαδή, για τους ανθρώπους που βίωσαν τα γεγονότα και τις εποχές που αφηγούνται».
Η King πιστεύει ότι και οι δύο μορφές ιστορίας, καθώς και τα αρχαιολογικά ευρήματα, πρέπει να «διαβάζονται» μαζί, «τόσο συμβατικά όσο και κριτικά, αμφισβητώντας τα πάντα», αλλά και ότι «οι πολλαπλές πηγές επιτρέπουν μια πολύ πιο εξελιγμένη δημιουργική σκέψη όσον αφορά την ιστορία».
Το ζήτημα των αφηγήσεων που παραδίδονται ανά τους αιώνες, είτε μέσω του προφορικού λόγου είτε μέσω της πένας, είναι ιδιαίτερα συγκινητικό τη δεδομένη στιγμή. Ενώ η επιβεβαίωση της ύπαρξης των χωριών των Ραπαχάνοκ, θα ήταν αξιοσημείωτη από μόνη της οποιαδήποτε στιγμή τα τελευταία 400 χρόνια, το γεγονός ότι αυτή η ανακάλυψη έρχεται ακριβώς τη στιγμή που οι Ηνωμένες Πολιτείες ετοιμάζονται να τιμήσουν την 250ή επέτειό τους, την καθιστά ακόμα πιο σημαντική.
«Όταν υπογράφηκε η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας στη Φιλαδέλφεια, οι Άγγλοι βρίσκονταν στη Βιρτζίνια για σχεδόν δύο αιώνες, αν συνυπολογίσουμε τις αποστολές στο Ρόανοκ (Roanoke) στα τέλη του 16ου αιώνα», σημειώνει η King σχετικά με την επικείμενη 250ή επέτειο, το 2026. «Η Αμερική του 1776 δεν έμοιαζε καθόλου με τη Βιρτζίνια του 1585 ή του 1607 ή ακόμα και του 1676. Πράγματι, το 1608, ο Σμιθ, χαρτογραφούσε ένα τοπίο αποκλειστικά ιθαγενών».
«Αυτό το τοπίο μεταμορφώθηκε δραματικά, καθώς η αποικιοκρατία των εποίκων εξαπλώθηκε σε όλη τη γη», συνέχισε η King. «Η ιστορία των ιθαγενών συχνά “χάθηκε μέσα στη βιασύνη”, με πολλούς Αμερικανούς να γνωρίζουν την Ποκαχόντας (Pocahontas) και τον Γουαχουνσενακάου (Wahunsenacawh/Powhatan), αλλά κατά τα άλλα να συμπεραίνουν ότι οι ιθαγενείς εξαφανίστηκαν ή μετακινήθηκαν δυτικά.
Η πραγματικότητα ήταν πολύ πιο περίπλοκη, καθώς οι ιθαγενείς δεν εξαφανίστηκαν, αλλά ήταν παρόντες καθ’ όλη τη διάρκεια της αμερικανικής ιστορίας.
Η ανακάλυψη ιθαγενών οικισμών που χαρτογραφήθηκαν από τον Σμιθ μπορεί να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο σε αυτή την ιστορία—μια ιστορία που είναι περισσότερο συναρπαστική από κάθε σενάριο φαντασίας».
Από το enikos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου