Η αλήθεια για τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή!..

Επειδή σαν σήμερα γεννήθηκε ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή(ς), ο μεγαλύτερος Έλληνας μαθηματικός μετά τους Αρχαίους Κλασσικούς, ας δούμε ένα συνοπτικό ιστορικό του πολυσήμαντου βίου του και ο τρόπος με τον οποίον το μεγαλύτερο πνευματικό ίδρυμα της Χώρας μας, η Ακαδημία Αθηνών, προέβη στην αποκατάσταση της
μνήμης του!..

ΜΕΓΑΛΗ μορφή ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή(ς) (1873-1950). Ένας Έλληνας μαθηματικός διεθνούς φήμης, από τη Θράκη. Γεννήθηκε στο Βερολίνο, όπου ο πατέρας του ήταν μέλος αντιπροσωπείας στο ομώνυμο συνέδριο που διευθέτησε τότε τα σύνορα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Σπούδασε μηχανικός στο Βέλγιο, όπου ο πατέρας του ήταν πρεσβευτής της Τουρκίας. Αρχικά εργάστηκε ως μηχανικός στην Αίγυπτο και κυρίως στο φράγμα του Ασουάν. Το 1900 όμως εγκατέλειψε την καριέρα του πολιτικού μηχανικού και γράφτηκε στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου. Συνέχισε τις σπουδές του στο Γκέτιγκεν, όπου το 1904 πήρε τον τίτλο του διδάκτορα των μαθηματικών και στα χρόνια 1905-1908 δίδαξε εκεί ως υφηγητής. Στη συνέχεια δίδαξε για ένα χρόνο ως υφηγητής στη Βόννη, ως καθηγητής στο Ανόβερο και στο πολυτεχνείο του Μπρεσλάου και ως τακτικός καθηγητής στο Γκέτιγκεν το 1913-18. Το 1920 η ελληνική κυβέρνηση τον προσκάλεσε να οργανώσει το πανεπιστήμιο της Σμύρνης. Ο Καραθεοδωρής αποδέχτηκε την πρόταση και παρέμεινε στη Σμύρνη ως τη μικρασιατική καταστροφή. Αφού δίδαξε για ένα διάστημα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πολυτεχνείο, παρά τη μεγάλη επιθυμία του να προσφέρει στην Ελλάδα, απογοητευμένος το 1924 γύρισε στη Γερμανία και διορίστηκε στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, όπου παρέμεινε ως το θάνατό του.
Ο Καραθεοδωρής υπήρξε ο διασημότερος Έλληνας μαθηματικός του 20ού αιώνα και μεγάλο μέρος του έργου του θεωρείται κλασικό στη διεθνή μαθηματική βιβλιογραφία. Σημειώνουμε ενδεικτικά τις πρωτότυπες εργασίες του στον κλάδο του Λογισμού, στον οποίο διεθνώς αναφέρεται το όνομα του Καραθεοδωρή μια πρωτότυπη μελέτη του για τις καμπύλες του Παρθενώνα, που δημοσιεύτηκε το 1937 στην «Αρχαιολογική Εφημερίδα».
Ας δούμε τώρα την απόφαση της Συγκλήτου της Ακαδημίας Αθηνών για την αποκατάσταση της μνήμης του Κ. Καραθεοδωρή:

Αριστερά: Η Ακαδημία Αθηνών (πρόσοψη). Δεξιά: Το άγαλμα του Καραθεοδωρή δεσπόζει στην κεντρική πλατεία Κομοτηνής.

Η απόφαση της Συγκλήτου της Ακαδημίας Αθηνών για την αποκατάσταση της μνήμης του Κ. Καραθεοδωρή

"Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή θεωρείται ο μεγαλύτερος Έλληνας μαθηματικός μετά τους Αρχαίους Κλασσικούς. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το 1917 κατέλαβε (ως διάδοχος του περίφημου Felix Klein) την έδρα των Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Gόttingen, την λαμπρότερη τότε έδρα Μαθηματικών στην Υφήλιο. Επίσης είναι πασίγνωστα τα άκρως κολακευτικά επιστημονικά σχόλια του Einstein γι' αυτόν, ενώ ο Behnke αναφέρει ότι: "Ο Κ. Καραθεοδωρή είναι - με διεθνή μέτρα- ο μεγαλύτερος μαθηματικός αυτής της εκατονταετίας".
Εξαιρετικά σημαντική ήταν και η προσφορά του Καραθεοδωρή στο Ακαδημαϊκό γίγνεσθαι της Ελλάδος. Το 1913 σε συνάντησή του στο Βερολίνο με τον Ακαδημαϊκό Γεώργιο Στρέϊτ, προτείνει την ίδρυση Πανεπιστημίου στην Θεσσαλονίκη. Ο Στρέϊτ συμφωνεί και ο Καραθεοδωρή συντάσσει σχέδιο οργανισμού για το υπό ίδρυση Πανεπιστήμιο. Το 1919 συναντάται κατόπιν προσκλήσεως στο Παρίσι με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος του αναθέτει την σύνταξη υπομνήματος για την ίδρυση Πανεπιστημίου στην Σμύρνη. Ακολούθως υποβάλλει πλήρες σχέδιο λειτουργίας του Πανεπιστημίου αυτού και προτείνει την πρώτη ομάδα διδασκόντων καθηγητών. Επίσης φροντίζει να εφοδιασθεί το Πανεπιστήμιο με μια σημαντική βιβλιοθήκη και με 8000 όργανα Φυσικής και Χημείας. Αργότερα, μετά τα θλιβερά γεγονότα που επακολούθησαν, αγωνίζεται μέχρι και την τελευταία ημέρα του χαμού της Σμύρνης για να διασώσει ό,τι ήταν δυνατόν από το πολύτιμο υλικό του Πανεπιστημίου. Ο Αμερικάνος Πρόξενος της Σμύρνης G. Horton, μαρτυρεί: " Ένας από τους τελευταίους Έλληνες που είδα στους δρόμους της Σμύρνης, πριν την είσοδο του Τουρκικού Στρατού, ήταν ο Καραθεοδωρή. Μαζί με αυτόν "αναχώρησε" και η ενσάρκωση του ελληνικού πνεύματος και του Πολιτισμού". Το 1930 υποβάλλει στην Ελληνική Κυβέρνηση μελέτη με τίτλο "Περί της αναδιοργανώσεως του Πανεπιστημίου Αθηνών", η οποία απετέλεσε την βάση του νόμου 5343 του 1932, βάσει του οποίου ελειτούργησαν τα Ελληνικά Πανεπιστήμια μέχρι την ψήφιση του νόμου - πλαισίου του 1982.
Η ουσιαστική σχέση του Κ. Καραθεοδωρή με την Ελλάδα και τον πολιτισμό της εκφράζεται επιγραμματικά από το μέλος της Βαυαρικής Ακαδημίας Oskar Perron, ο οποίος αναφέρει: "… ως ανήκων στο Ελληνικό Έθνος με το υψιπετές πνεύμα του και την αδιάκοπη αναζήτηση της γνώσης συνέχισε την παράδοση και την κληρονομιά της Κλασσικής Ελλάδας".
Ο Κ. Καραθεοδωρή παρέμεινε στην Γερμανία κατά το χρονικό διάστημα 1930- 1945. Κατά την περίοδο αυτή όχι μόνο δεν συνεργάστηκε με τον ναζισμό, αλλά διατήρησε στο έπακρον την αξιοπρέπειά του και την αγάπη του προς την Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο καθηγητής S. Segal, στο βιβλίο του "Μαθηματικοί κάτω από τους Ναζί" (2003) αναφέρεται επανειλημμένως στο όνομα του Καραθεοδωρή, χωρίς όμως να αφήνει ουδεμία αιχμή εναντίον του για φιλοναζισμό (σε αντίθεση για πολλούς άλλους γνωστούς μαθηματικούς εκείνης της εποχής). Επίσης, ο καθηγητής Ν. Κριτικός, γνωστός για το δημοκρατικό του φρόνημα, σε άρθρο του το 1950, αναφέρει: " … τον θυμάμαι στην αρχή του Α? Παγκοσμίου Πολέμου να προλέγει την ήττα της Γερμανίας και στην χιτλερική περίοδο πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο να προβλέπει την επίθεση του Χίτλερ και την τελική του καταστροφή με ένα κύρος που συγκλόνιζε τους μορφωμένους Γερμανούς… Για την πατρίδα του στην Ελλάδα έτρεφε απέραντη αγάπη…".
Τα παραπάνω βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με ανακριβείς κατηγορίες και αυθαίρετες και μειωτικές για τον Καραθεοδωρή απόψεις που υπάρχουν στο πρόσφατα εκδοθέν βιβλίο της κυρίας Μαρίας Γεωργιάδου.
Η Ακαδημία Αθηνών τίμησε (και δια αυτού του τρόπου τιμήθηκε) τον μεγάλο Έλληνα, εκλέγοντάς τον ως το πρώτο τακτικό μέλος της, αμέσως μετά την ίδρυσή της στις 28 Νοεμβρίου 1926".
Κλείνοντας αξίζει να αναφέρουμε ότι για τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρή είχαμε κάνει δύο ωριαίες τηλεοπτικές εκπομπές με τον γνωστό Έλληνα μαθηματικό και εκδότη κ. Ευάγγελο Σπανδάγο.

=======================

ΠΗΓΕΣ: Ιστορικό και Δημοσιογραφικό Αρχείο του γράφοντος, Εγκυκλοπαίδεια «Μαλλιάρης-παιδεία», Ακαδημία Αθηνών.

Από την ιστοσελίδα του κ. Άγγελου Σακκέτου

-->